Is koffie gezond?

Er gaan veel meningen in het rond over de gezondheidsvoor- en nadelen van koffie. Maar, hoe kun je nou al die meningen onderscheiden van de feiten, is koffie gezond? Vooral de laatste jaren zijn er veel onderzoeken gedaan naar de bestanddelen van koffie en of deze gezondheidsvoor- en/of nadelen hebben. Toch blijft hier nog veel onduidelijk over, zeker omdat elk lichaam koffie anders opneemt en verwerkt. Met dit blog willen we je alle informatie geven, zodat je zelf je mening kunt vormen.

Is koffie gezond in het kort:

De bestanddelen van een koffieboon

Om te begrijpen waar eventuele gezondheidsvoor- en nadelen van koffie vandaan komen, moet je weten wat de bestanddelen van een koffieboon zijn. Een koffieboon groeit niet zoals wij deze kennen aan een boom, deze zit (vaak) met een ander groen boontje beschermd in een sappige bes, aan de koffieplant. Na het ontdoen van de schil, bevatten de groene bonen onder andere de volgende stoffen: polyfenolen, vitamine B3 (niacine en nicotinezuur), magnesium, kalium, cafeïne, kahweol, cafestol en verschillende antioxidanten. Elk bestanddeel heeft natuurlijk een bepaalde goede of slechte werking in het lichaam. Maar, veel bestanddelen hebben pas een bepaalde werking wanneer deze in hoge hoeveelheden in je lichaam worden opgenomen. Om deze hoeveelheden binnen te krijgen moet je ontzettend veel koffie drinken. Dit neemt niet weg dat sommige mensen wel eerder voor- en/of nadelen ervaren.

Is koffie gezond of ongezond?

Er zijn de afgelopen jaren ontzettend veel onderzoeken gedaan naar de gezondheidsvoor- en nadelen van koffie. Niet zo gek, want er zijn heel veel variabelen waar onderzoekers rekening mee moeten houden. Want of het voordeel nou echt door koffie komt, of dat er sprake is van correlatie is erg lastig te onderzoeken. Variabelen waar onderzoekers rekening mee moeten houden zijn bijvoorbeeld: leefomgeving, eetgewoontes, medicijngebruik, leeftijd, geslacht etc. Veel uitgebrachte onderzoeken zijn gefocust op een gemiddeld en gezond persoon. Dit is natuurlijk lastig als lezer, want wanneer ben je een gemiddeld en gezond persoon?

In het vorige kopje las je over de bestanddelen van koffie. Deze bestanddelen worden in onderzoeken uitgebreid onderzocht. De onderzoekers kijken of deze in verband staan met verschillende, veelvoorkomende ziekten. Kahweol en cafestol bijvoorbeeld zijn de twee grootste bestanddelen in koffie die zorgen voor de verhoging van cholesterol. Maar, dit betekent niet dat dit altijd zo is. Het ligt er maar net aan hoe jij je koffie bereidt. Wanneer je koffie van goede kwaliteit is en deze filtert (filterkoffie), dan blijven deze componenten deels achter in het filterpapier. Daarnaast zitten in medium gebrande bonen nog voldoende B3 vitaminen, kalium en magnesium. Maar nogmaals, het ligt heel erg aan de kwaliteit van je koffiebonen.

Voor- en nadelen van cafeïne

Cafeïne is het veelbesproken bestanddeel in koffie. Maar, naast koffie zit cafeïne ook in meer dan 60 andere verschillende planten. Je krijgt cafeïne dus niet alleen binnen via koffie, maar ook via energiedrankjes, thee en frisdranken bijvoorbeeld. Cafeïne zou verschillende voor- en nadelen voor de gezondheid hebben. De stimulerende werking op concentratie en prestatie zijn één van de genoemde voordelen. Slapeloosheid en hartritmestoornissen zijn één van de genoemde nadelen. Ook de werking van cafeïne wordt beïnvloed door verschillende variabelen, zoals: leeftijd, leverfunctie, zwangerschap, medicatie, hoeveelheid enzymen in de lever en geslacht.

Maillard-reactie in koffie

Van groene koffie kunnen we geen drinkbare drank maken, hiervoor is het roosteren van de groene bonen nodig. Tijdens het roosteren treedt de Maillard-reactie op. Dit is een reactie tussen suikers en eiwitten, waardoor de bruine kleuring en de aromatische geuren en smaken ontstaan. Tijdens dit proces ontstaan er zogeheten melanoïdines. Deze ontstaan door de reactie tussen suikers, eiwitten, hoge temperaturen en een laag wateractiviteit. Onderzoeken duiden aan dat melanoïdines werken als antioxidant en daarnaast ontstekingsremmend en bloeddrukverlagend zijn. Een ander product van de Maillard-reactie in koffie is acrylamide. Dit component wordt in verband gebracht met kankerverwekkende eigenschappen.
Dit klinkt natuurlijk zorgwekkend, maar de hoeveelheid in koffie is zeer klein. Wanneer je kiest voor licht tot medium gebrande koffiebonen, zijn de bonen minder lang gebrand en bevatten ze dus ook minder bijproducten van de Maillard-reactie. Koffiebonen die erg donker worden gebrand, omdat de kwaliteit van de groene bonen minder goed is, zullen een hogere hoeveelheid van deze bijproducten bevatten.

Conclusie; is koffie gezond?

Zoals vaak gezegd wordt, ‘alles met mate’, geldt dit ook voor koffie. Wanneer je koffie in overmate drinkt, dan heb je net als bij het in overmate drinken van thee, frisdrank en energiedranken, nadelige gevolgen. Uit onderzoeken blijkt echter dat 2 – 5 koppen per dag meer voordelen voor je gezondheid heeft dan nadelen. Je hebt dan namelijk meer profijt van de aanwezige vitaminen, mineralen en antioxidanten.

In Nederland drinken we in verhouding met andere landen ontzettend veel koffie, we staan niet voor niets op nummer 3 in het rijtje van ‘grootst koffiedrinkend land’. Het speelt natuurlijk ook mee dat wij in Nederland bij de supermarkt koffie voor lage prijzen kunnen kopen. Deze kunnen goedkoop in de winkel liggen door verschillende factoren, waaronder de kwaliteit van de boon. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen is het drinken van heel donker gebrande bonen schadelijker voor de gezondheid, dan bonen die medium gebrand zijn. Specialty Coffee wordt veel lichter gebrand dan de bonen van lagere kwaliteit en prijs. Specialty Coffee is niet alleen goed voor de boer en het milieu, maar heeft ook een grote invloed op jouw gezondheid. En ja, specialty coffee is nou eenmaal wat duurder, maar het betaalt zich zeker uit in smaak en beleving.

Wij leren je tijdens onze workshops hoe je de lekkerste koffie gewoon thuis zet. Ook hoef je niet duur uit te zijn als je goede kwaliteit koffiebonen wil drinken. Wij laten je zien hoe!

Bronnen:

1. Assessment of Healthy and Harmful Maillard
   Reaction Products in a Novel Coffee Cascara Beverage:
   Melanoidins and Acrylamide – Amaia Iriondo-DeHond, et al.
2. The Impact of Coffee on Health – Karin Nieber